Αρκάντι Αβέρτσενκο: Το ψεμα

Δύσκολα καταλαβαίνεις τους κινέζους και τις γυναίκες. Ήξερα κάποιους κινέζους, που 2-3 χρόνια κάθονταν υπομονετικά πάνω από ένα κομμάτι ελεφαντόδοντα στο μέγεθος ενός καρυδιού. Από αυτό το άμορφο κομμάτι ένας κινέζος με τη βοήθεια ενός ολόκληρου στρατού από μικροσκοπικά μαχαίρια έφτιαχνε ένα καραβάκι – θαύμα εξυπνάδας και υπομονής. Το καράβι είχε όλες τις ανέσεις: πανιά, τον αναγκαίο αριθμό πληρώματος, όπου ο κάθε ναύτης είχε το μέγεθος παπαρουνόσπορου και τα σχοινιά ήταν τόσο λεπτά που ούτε σκιά δεν έριχναν- αλλά όλα αυτά ήταν άχρηστα. Για να μην πούμε και το άλλο. Πάνω σ’αυτό το καράβι δεν μπορούσες να κάνεις το παραμικρό ταξίδι. Το ίδιο το καράβι ήταν τόσο εύθραυστο και αδύναμο που και ένα απαλό σφίξιμο του χεριού κατέστρεφε την σατανική δουλειά του χαζού κινέζου. Το γυναικείο ψέμα συχνά μου θυμίζει το κινέζικο καράβι στο μέγεθος του καρυδιού. Τεράστια υπομονή και πονηριά- κι όλο αυτό χωρίς κανένα στόχο, χωρίς αποτέλεσμα, όλα πεθαίνουν με ένα απλό άγγιγμα.

Το διάβασμα του έργου είχε κανονιστεί για τις 12 τα μεσάνυχτα. Εγώ ήρθα λίγο πιο νωρίς και καπνίζοντας ένα πούρο, σκότωνα τον αργόσυρτο χρόνο κουβεντιάζοντας με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού δικηγόρο Λιαζγκόφ. Λίγο μετά από μένα στο γραφείο όπου καθόμασταν μπήκε φουριόζα η αναψοκοκκινισμένη γυναίκα του Λιαζγκόφ, την οποία είχα δει πριν μια
ώρα στο θέατρο δίπλα στην κοινή μας γνωστή Τάνια Τσερνοζούκοβα.

-Τι γίνετε;- φώναξε χαρούμενα η γυναίκα του Λιαζγκόφ- σχεδόν 12 πάει και οι θεατές ακόμη να φανούν.
- Θα έρθουν- είπε ο Λιαζγκόφ- εσύ από πού έρχεσαι Σίμοτσκα;
- Εγώ… ήμουν στο παγοδρόμιο, που βρίσκετε στο Μπασεινι, με την αδελφή του Ταρσκόϊ.

Αργά και προσεκτικά γύρισα την πολυθρόνα και κοίταξα την Σεραφίμα Πετρόβνα. Γιατί είπε ψέματα; Τι σημάνει αυτό; Βυθίστηκα στις σκέψεις. Γιατί είπε ψέματα; Δύσκολα να υποθέσεις ότι στην υπόθεση είναι μπλεγμένος κάποιος εραστής… Στο θέατρο όλη την ώρα καθόταν διπλά στη Τάνια Τσερνοζούκοβα και από το θέατρο, συμφωνά με την ώρα, είχε έρθει κατευθείαν σπίτι. Αυτό σημαίνει ότι ήθελε να αποκρύψει ή την παρουσία της στο θέατρο ή την συνάντησή της με την Τάνια Τσερνοζούκοβα.

Τότε ακριβώς θυμήθηκα ότι ο Λιαζγκόφ δυο τρεις φόρες μπροστά μου είχε παρακαλέσει τη γυναίκα του να μην βγαίνει τόσο συχνά με την Τσερνοζούκοβα, η οποία κατά τα λεγόμενά του ήταν ανόητη και φαντασμένη και ασκούσε κακή επιρροή στη γυναίκα του. Αυτό με παραξένεψε: πόσο ανόητος και ασήμαντος λόγος θα μπορούσε να κάνει μια γυναίκα να πει ψέματα.

Ήρθε ο φοιτητής Κονιάκιν. Μας χαιρέτησε και απευθυνόμενος στη γυναίκα του Λιαζγκοφ τη ρώτησε.
- Πως ήταν το σημερινό έργο στο θέατρο; Ενδιαφέρον;
Η Σεραφίμα Πετρόβνα ανασήκωσε ξαφνιασμένη τους ώμους της.
- Από πού συμπεράνατε ότι γνωρίζω για το έργο; Αφού δεν ήμουν στο θέατρο.
- Πως δεν ήσασταν; Εγώ που πήγα στους Τσερνοζούκοφ μου είπαν ότι εσείς με την Τατιάνα Βίκτοροβνα πήγατε στο θέατρο.

Η Σεραφίμα Πετρόβνα χαμήλωσε το κεφάλι της και στρώνοντας το φουστάνι της στα γόνατα, είπε σιγογελοντας.
- Σε αυτή την περίπτωση δεν φταίω εγώ αν η Τάνια είναι τόσο ανόητη. Όταν έβγαινε από το σπίτι, θα μπορούσε να πει καλύτερο ψέμα.

Ο Λιαζγκόφ κοίταξε τη γυναίκα του περίεργα.
- Γιατί έπρεπε να πει ψέματα;
- Δεν καταλαβαίνεις; Μάλλον θα πήγε στον ποιητή της.

Ο φοιτητής Κονιάκιν απευθύνθηκε στην Σεραφίμα Πετρόβια
- Στον ποιητή; Στον Γκαγκάροφ; Αυτό είναι αδύνατον. Ο Γκάγκαρο πριν κάτι μέρες πήγε στη Μόσχα, εγώ ο ίδιος τον συνόδεψα.

Η Σεραφίμα Πετρόβνα κούνησε το κεφάλι της πεισματάρικα και, σαν άνθρωπος που πηδήσει στο κενό, είπε.
- Και παρόλα αυτά είναι εδώ.
- Δεν καταλαβαίνω- σήκωσε τους ώμους του ο Κονιάκιν- εγώ και ο Γκάγκαρο ήμαστε φίλοι, και αν γυρνούσε το πρώτο πράγμα που θα έκανε θα ήταν να με ειδοποίηση.
- Νομίζω κρύβετε- είπε η Σεραφίμα Πετρόβνα χτυπώντας τη μύτη του παπουτσιού της στο χαλί.- Τον παρακολουθούν.

Την τελευταία φράση, προφανώς, την είχε πει έτσι απλός για να σταματήσει αυτή την επικίνδυνη συζήτηση για Καργάρουν. Αλλά ο φοιτητής Κονιάκιν ανησύχησε.
- Τον παρακολουθούν; Ποιος τον παρακολουθεί;
- Αυτοί οι … αστυνόμοι
- Επιτρέψτε μου Σεραφίμα Πετρόβνα. Λέτε κάτι περίεργο: από που κι ως που τον παρακολουθούν τον Γκάγκαρο; Αφού αυτός ούτε επαναστάτης είναι ούτε με την πολιτική ασχολήθηκε ποτέ.

Η Σεραφίμα Πετρόβνα έριξε μια εχθρική μάτια στον φοιτητή και γλύφοντας τα ξεραμένα της χείλη του απάντησε.
- Δεν ασχολήθηκε τώρα ασχολείται. Παρεμπίπτοντος γιατί μιλάμε συνεχεία για τον Γκάγκαρο; Θέλετε τσάι κύριοι;

Ήρθε ένας ακόμη επισκέπτης- ο θεατρικό κριτικός Μπριούχιν
- Παγωνιά- ανακοινώσε- αλλά είναι καλά. Έχει κρύο μέχρι αηδίας. Εδώ και δυο ώρες έκανα πατινάζ. Εκπληκτικό το παγοδρόμιο της Μπασεινι
- Και η σύζυγος μου μόλις τώρα ήρθε από εκεί- ενημέρωσε ο Λιαζγκόφ ρουφώντας λίγο τσάι από το ποτήρι- Συναντηθήκατε;
- Τι λέτε;- ξαφνιάστηκε ο Μπλιουχιν- εγώ έκανα πατινάζ όλη την ώρα και εσάς, Σεραφίμα Πετρόβνα, δεν σας είδα.

Η Σεραφίμα Πετρόβνα χαμογέλασε
- Κι όμως ήμουν εκεί. Με την Μάρια Αλεξάντροβνα Σεμσούρινα.
- Περίεργο, ούτε εσάς, ούτε εκείνη είδα. Αυτό είναι ακόμη πιο περίεργο αν σκεφτείς ότι το παγοδρόμιο είναι μικροσκοπικό, όλο κι όλο μια σταλιά.
- Την περισσότερη ώρα καθόμασταν… κοντά στη μουσική.- είπε η Σεραφίμα Πετρόβνα- Είχε ξεβιδωθεί η βίδα από το παγοπέδιλο μου.
- Ά, έτσι! Θέλετε να σας το επιδιορθώσω; Είμαι μάστορας σ’ αυτές τις δουλείες. Που το έχετε;
Χτύπησε το πόδι της νευρικά στο χαλί.
- Το έχω δώσει ήδη στο τσαγκάρη.
- Πως τα κατάφερες να το δώσεις στον τσαγκάρη μες στη νύχτα;- ρώτησε ο Λιαζγκόφ.

Η Σεραφίμα Πετρόβνα θύμωσε.
- Έτσι, το έδωσα. Τη μου κολλάς; Το τσαγκαράδικο λόγο επάγουσας δουλειάς ήταν ανοιχτός κι εγώ το έδωσα. Τον τσαγκάρη τον λένε Ματιά.

Επιτέλους εμφανίστηκε, ο εδώ και ώρα αναμενόμενος, θεατρικός συγγραφέας Σελιβάνσκι, με το έργο τυλιγμένο σε ρολό και δεμένο με κορδέλα.
- Συγγνώμη που άργησα- υποκλίθηκε εκείνος- το ωραίο φύλο με καθυστέρησε.
- Ο συγγραφέας έχει μεγάλη ζήτηση- χαμογέλασε ο Λιαζγκόφ- ποια σε καθυστέρησε;
- Η Σαμούρια, Μάρια Αλεξάντροβνα. Της διάβαζα το έργο.
Ο Λιαζγκόφ χειροκρότησε.
- Ψέματα, ο συγγραφέας λέει ψέματα. Κρύβει τις ερωτικές του κατακτήσεις. Σε καμία Σεμσούρινα δεν διάβαζες το έργο.
- Ποιος δεν το διάβαζε,- ρίχνοντας μια περίεργη μάτια στην ομήγυρη, φώναξε ο Σελιβάνσκι.- Διάβαζα. Ακριβώς σαϊτών το διάβαζα.
- Χα-χα- γέλασε ο Λιαζγκόφ- πες του Σιμοτινά ότι τον πιάσαμε στα πράσα. Αφού η Σεμσούρινα ήταν μαζί σου στο παγοδρόμιο.
- Ναι ήταν μαζί μου- κούνησε το κεφάλι της καταφατικά η Σεραφίμα Πετρόβνα, κοιτώντας όλους μας με το ψυχρό της βλήμα.
- Ποτέ;! Εγώ από τις 8 και μίση μέχρι της 12 καθόμουν σπίτι της και της διάβαζα τον «Κομήτη» μου.
- Κάτι θα μπερδέψατε- ανασήκωσε τους ώμους της η Σεραφίμα Πετρόβνα
- Τι; Τι μπορούσα να μπερδέψω; Μήπως την ώρα μπορούσα να μπερδέψω; Την Σεμσούρινα μπορούσα να μπερδέψω με κάποια άλλη ή το έργο μα με ημερολόγιο τοίχου;
- Θέλετε τσάι;- πρότεινε η Σεραφίμα Πετρόβνα.
- Όχι να το ξεκαθαρίσουμε θέλω. Ποτέ ήταν η Σεμσούρινα μαζί σας στο παγοδρόμιο;
- Κατά τις 10, 11.
Ο συγγραφέας κούνησε τα χεριά του.
- Συγχαρητήρια. Εκείνη ακριβώς την ώρα της διάβαζα το έργο μου.
Η Σεραφίμα Πετρόβνα σήκωσε ειρωνικά το ένα της φρύδι
- Ναι; Μήπως στον κόσμο υπάρχουν δυο Σεμσούρινα; Ή εγώ πέρασα για την Μάρια Αλεξάντροβνα μια άγνωστη κύρια; Ή μπορεί νέμουν χθες στο παγοδρόμιο. Χα-χα!...
- Δεν καταλαβαίνω τίποτα- απόρησε ο Σελιβάνσκι.
- Αυτό ακριβώς- ξέσπασε σε γέλια η Σεραφίμα Πετρόβνα- Αυτό ακριβώς! Αχ, Σελιβάνσκι, Σελιβάνσκι…

Ο Σελιβάνσκι ανασήκωσε τους ώμους του και όρχησε να ξετυλίγει το χειρόγραφο. Καθώς περνούσαμε στο σαλόνι, καθυστέρησα ένα λεπτοί και, κάνοντας νόημα με το χέρι στην Σεραφίμα Πετρόβνα, έμεινα μόνος μαζί της.
- Ήσασταν στον παγοδρόμιο σήμερα;- την ρώτησα ψύχραιμα.
- Ναι με την Σεμσούρινα.
- Εγώ όμως σας είδα σήμερα στο ξέστρο με την Τάνια Τσερνοζούκοβα.
Εκείνη ξαφνιάστηκε
- Δεν είναι δυνατόν. Τι εννοείτο ότι λέω ψέματα;
- Φυσικά και λέτε ψέματα. Σας είδα πολύ καλά.
- Με μπερδέψατε με κάποιον άλλον.
- Όχι. Δεν μπορείτε να λέτε ψέματα. Ανακατεύεται πολλά πρόσωπα
κι όταν σας ανακαλύπτουν βάζετε το ένα ψέμα πάνω στο άλλο… Γιατί είπατε ψέματα στον σύζυγό σας για το παγοδρόμιο;

Το πόδι της χτυπούσε πάνω στο χαλί.
- Δεν του αρέσει όταν συναντώ την Τάνια.
- εγώ όμως θα πάω τώρα και θα πω σε όλους ότι σας είδα με την Τάνια στο θέατρο.

Μου έπιασε το χέρι φοβισμένη και με τρεμάμενη φωνή:
- Δεν θα το κάνετε.
- Γιατί να μην το κάνω; Θα το κάνω.
- Ελατέ γλυκέ μου, ελατέ καλέ μου. Δεν θα το πείτε έτσι;
- Θα το πω.

Τότε πέρασε τα χεριά της στους ώμους μου, με φύλησε δυνατά και σφίγγοντας με μου ψιθύρισε με τρεμάμενη φωνή:
- Τώρα όμως δεν θα το πείτε, έτσι;

Μετά το διάβασμα του έργου δειπνήσαμε. Η Σεραφίμα Πετρόβνα όλη την ώρα απέφευγε επίμονα το βλήμα μου και δεν έφυγε λεπτό διπλά από τον άντρα της. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης τον ρώτησε:

- Εσύ που ήσουν το απόγευμα; Έφυγες από το σπίτι από τις τρεις.
Περιμενα με περίεργα την απάντησή του. Ο Λιαζγκόφ, όταν ήμασταν μονοί μας στο γραφείο, μου είχε εξομολογηθεί ότι εκείνη η μέρα ήταν αρκετά έντονη. Από την Οδησσό τον είχε επισπευτεί μια γνωστή του γαλόπουλα τραγουδίστρια του καφέ Σανταν, με την οποία είχε γευματίσει στο γραφείο του Κοντάν. Μετά το γεύμα είχε κάνει βόλτα με το αυτοκίνητη, μετά πήγε στο δωμάτιό της στο Γκαρντ Οτελ, και το βραδύ την πήγε στο Μπουφ όπου και την άφησε.

- Που ήσουν σήμερα;

Ο Λιαζγκόφ γύρισε προς τη γυναίκα του σκέφτηκε λίγα δευτερόλεπτα και της απάντησε.
- Ήμουν στου Κοντάν. Γευματίσαμε με έναν πελάτη από την Οδησσό και την γαλλίδα γυναίκα του. Μετά πήγα στην πελάτισσά μου από την υπόθεση Ουσατσέβσκι. Πηγαίναμε από εδώ και από εκεί με το αυτοκίνητό της- είναι πολύ πλούσια- για την υπόθεση της άρσης της υποθήκης. Μετά πήγα στο Γκαρντ Μοτέλ σε έναν εισοδηματία και το βραδύ πήγα στο Μπουφ να δω κάτι γνωστούς. Αυτό είναι όλο.


Εγώ χαμογέλασα από μέσα μου και σκέφτηκα: “Ναι. Αυτό θα πει ψέμα.”